Jakie rośliny posadzić wokół tarasu? Podpowiadamy!

Wstęp

Twój taras to wyjątkowe miejsce – łączy dom z ogrodem, tworząc przestrzeń do relaksu i spotkań. Dobór odpowiednich roślin może przekształcić tę strefę w prawdziwą oazę, która będzie cieszyć oko przez cały rok. Warto jednak podejść do tematu strategicznie – nie wszystkie gatunki sprawdzą się w konkretnych warunkach. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie potrzeb roślin i dopasowanie ich do nasłonecznienia, rodzaju gleby oraz czasu, jaki możesz poświęcić na pielęgnację. W tym poradniku znajdziesz praktyczne wskazówki, które pomogą Ci stworzyć harmonijną kompozycję – od kwitnących bylin po zimozielone krzewy. Pokażemy Ci, jak łączyć rośliny o różnych wymaganiach, by Twój taras wyglądał pięknie o każdej porze roku.

Najważniejsze fakty

• Warunki nasłonecznienia są kluczowe – rośliny na południowy taras (np. rozchodniki, lawenda) mają zupełnie inne potrzeby niż te na północnej stronie (np. paprocie, bluszcz).
• Gleba decyduje o sukcesie uprawy – przepuszczalne podłoże sprawdzi się dla sukulentów, podczas gdy cięższa, gliniasta ziemia będzie idealna dla hortensji.
• Niektóre rośliny pełnią podwójną funkcję – lawenda odstrasza komary, a zioła (rozmaryn, tymianek) mogą być używane w kuchni.
• Donice dają elastyczność – pozwalają na kontrolę jakości podłoża i łatwą zmianę aranżacji, szczególnie przydatne dla roślin wrażliwych na mróz (np. żurawki).

Na co zwrócić uwagę przy wyborze roślin na taras?

Wybierając rośliny na taras, warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych czynników, które zadecydują o ich kondycji i wyglądzie. Przede wszystkim zastanów się, ile czasu możesz poświęcić na pielęgnację – niektóre gatunki wymagają regularnego podlewania i przycinania, podczas gdy inne są znacznie bardziej samowystarczalne. Rośliny wokół tarasu powinny być nie tylko ładne, ale też praktyczne – unikaj tych, które zbyt mocno się rozrastają lub mają intensywny zapach, jeśli planujesz spędzać tam dużo czasu. Zwróć też uwagę na odporność na wiatr, zwłaszcza jeśli taras nie jest osłonięty. Warto wybrać mieszankę roślin, które będą cieszyć oko przez cały rok – część może kwitnąć latem, a inne, np. iglaki, zachowają zielony wygląd nawet zimą.

Warunki nasłonecznienia a dobór roślin

Nasłonecznienie to jeden z najważniejszych czynników przy wyborze roślin na taras. Jeśli masz taras od południa, gdzie słońce operuje przez większość dnia, postaw na gatunki odporne na suszę, takie jak rozchodniki, lawenda czy trawy ozdobne. W półcieniu świetnie sprawdzą się hortensje, hosty lub funkie, które nie lubią bezpośredniego, silnego słońca. Taras od północy będzie wymagał roślin tolerujących chłód i wilgoć – np. bluszcz pospolity czy paprocie. Wschodnie i zachodnie strony to z kolei dobre miejsce dla pelargonii, petunii czy ziół, które lubią łagodniejsze promienie słoneczne.

Rodzaj gleby i jej wpływ na rośliny

Gleba wokół tarasu może różnić się składem – jedne rośliny preferują ziemię żyzną i próchniczą, podczas gdy inne lepiej radzą sobie w piaszczystej lub gliniastej. Jeśli masz lekką, przepuszczalną glebę, posadź w niej sukulenty, trawy ozdobne lub rozchodniki, które nie potrzebują dużo wilgoci. W cięższej, gliniastej ziemi dobrze będą rosły hortensje, które lubią wilgoć, ale wymagają odpowiedniego drenażu. Jeśli nie jesteś pewien rodzaju gleby, możesz ją poprawić – dodając kompost lub piasek, w zależności od potrzeb. Warto też rozważyć rośliny w donicach, gdzie łatwiej kontrolować jakość podłoża.

Poznaj sekrety, jak skutecznie pozbyć się wilgoci w łazience, i ciesz się świeżością każdego dnia.

Kwiaty wokół tarasu – najlepsze propozycje

Otoczenie tarasu kwiatami to jeden z najprostszych sposobów na stworzenie przytulnej i kolorowej przestrzeni. Wybierając rośliny, warto kierować się nie tylko ich wyglądem, ale także praktycznością i łatwością pielęgnacji. Kwiaty wokół tarasu powinny być odporne na zmienne warunki atmosferyczne, a jednocześnie wprowadzać do ogrodu przyjemny zapach i żywe kolory. Wśród polecanych gatunków znajdziesz zarówno rośliny wieloletnie, jak i sezonowe, które możesz dowolnie komponować, tworząc niepowtarzalne aranżacje. Pamiętaj, że kluczem do sukcesu jest dobór roślin do warunków panujących na Twoim tarasie – nasłonecznienia, rodzaju gleby i stopnia osłonięcia od wiatru.

Konwalie – piękny zapach i łatwa pielęgnacja

Konwalie to klasyczny wybór dla tych, którzy cenią sobie delikatny zapach i minimalizm w ogrodzie. Ich dzwonkowate, białe kwiatki pojawiają się wiosną, rozsiewając wokół charakterystyczną, słodką woń. Konwalie są wyjątkowo mało wymagające – dobrze rosną w półcieniu, na żyznej i przepuszczalnej glebie. Warto jednak pamiętać, że to roślina ekspansywna, która może szybko rozprzestrzenić się po całym ogrodzie. Aby temu zapobiec, możesz posadzić ją w specjalnych barierach korzeniowych lub w donicach. Uwaga: konwalie są trujące, więc nie są najlepszym wyborem, jeśli masz małe dzieci lub zwierzęta.

Petunie – kolorowe akcenty w wiszących donicach

Jeśli marzysz o tarasie pełnym kolorów, petunie będą idealnym rozwiązaniem. Te obficie kwitnące rośliny doskonale prezentują się w wiszących donicach, skrzynkach balkonowych lub wysokich pojemnikach. Ich ogromną zaletą jest różnorodność – znajdziesz odmiany w niemal każdym odcieniu, od pastelowych różów po intensywne fiolety. Petunie potrzebują regularnego podlewania i nawożenia, ale odwdzięczą się długim i bujnym kwitnieniem od wiosny do jesieni. Warto wybierać miejsca dobrze nasłonecznione, bo w cieniu ich kwiaty mogą być mniej okazałe. Pamiętaj też o usuwaniu przekwitłych kwiatostanów – to pobudzi roślinę do wytwarzania nowych pąków.

„Petunie to jedne z najbardziej uniwersalnych kwiatów na taras – możesz tworzyć z nich monochromatyczne kompozycje lub łączyć różne kolory dla uzyskania efektu „tęczy” w ogrodzie.”

Dodatkowe zalety petunii:

• Długi okres kwitnienia – od maja aż do pierwszych przymrozków
• Odporność na upały – dobrze znoszą letnie wysokie temperatury
• Możliwość formowania – można je przycinać, nadając pożądaną formę

Odkryj najlepsze momenty i metody, aby prawidłowo posadzić sukulenty krok po kroku, i wprowadź naturę do swojego wnętrza.

Krzewy ozdobne przy tarasie – jakie wybrać?

Krzewy ozdobne to doskonały sposób na stworzenie naturalnego otoczenia tarasu, które będzie cieszyć oko przez cały rok. Wybierając odpowiednie gatunki, warto zwrócić uwagę nie tylko na ich wygląd, ale także na wymagania pielęgnacyjne. Wśród polecanych krzewów znajdziesz zarówno te kwitnące, jak i zimozielone, które zapewnią strukturę ogrodowi nawet w chłodniejsze miesiące. Pamiętaj, że niektóre krzewy mogą pełnić dodatkowe funkcje – osłaniać przed wiatrem, tworzyć naturalne parawany lub przyciągać pożyteczne owady.

Hortensje – jak kontrolować ich kolor?

Hortensje to jedne z najbardziej spektakularnych krzewów, które możesz posadzić przy tarasie. Ich ogromną zaletą jest możliwość wpływania na kolor kwiatów poprzez zmianę odczynu gleby. Jeśli marzysz o niebieskich hortensjach, zadbaj o kwaśne podłoże (pH 4,5-5,5) – możesz je osiągnąć, stosując specjalne nawozy lub dodając torf. Różowe odmiany wymagają gleby o odczynie obojętnym (pH 6,0-6,5). Pamiętaj, że zmiana koloru to proces stopniowy – może zająć nawet cały sezon. Hortensje potrzebują regularnego podlewania (szczególnie w upały) i osłoniętego stanowiska – ich delikatne kwiaty mogą ulec uszkodzeniu przy silnym wietrze.

„Niebieskie hortensje to efekt specjalnego traktowania – wymagają nie tylko kwaśnej gleby, ale także obecności jonów glinu, które są odpowiedzialne za ten wyjątkowy kolor.”

Róże – klasyka w ogrodowej aranżacji

Róże to nieśmiertelna klasyka, która nigdy nie wychodzi z mody. Przy tarasie szczególnie dobrze sprawdzą się odmiany pnące, które możesz poprowadzić po pergolach lub specjalnych podporach. Wybierając róże, zwróć uwagę na ich mrozoodporność i odporność na choroby – nowoczesne odmiany są znacznie łatwiejsze w uprawie niż tradycyjne. Róże potrzebują:

• Słonecznego stanowiska – minimum 6 godzin słońca dziennie
• Żyznej, przepuszczalnej gleby – warto dodać kompostu przed sadzeniem
• Regularnego przycinania – szczególnie w przypadku odmian pnących

Pamiętaj, że róże najlepiej prezentują się w towarzystwie roślin o stonowanych kolorach – lawendy, szałwii lub traw ozdobnych. Unikaj sadzenia ich zbyt gęsto – dobra cyrkulacja powietrza zmniejsza ryzyko chorób grzybowych.

Zgłęb tajemnice eleganckiego odcienia RAL 7032 Pebble Grey i dowiedz się, jak harmonijnie go łączyć w aranżacjach.

Lawenda przy tarasie – dlaczego warto?

Lawenda to jedna z tych roślin, które idealnie sprawdzają się w otoczeniu tarasu. Jej fioletowe kwiaty nie tylko pięknie wyglądają, ale także wydzielają charakterystyczny, relaksujący zapach. To roślina, która łączy w sobie walory dekoracyjne z praktycznymi – odstrasza komary i inne owady, tworząc przyjemną strefę wypoczynkową. Lawenda jest też stosunkowo łatwa w uprawie, o ile zapewnisz jej odpowiednie warunki. Najlepiej czuje się w słonecznych miejscach, na przepuszczalnej glebie o lekko zasadowym odczynie. Warto pamiętać, że lawenda wymaga regularnego przycinania – zabieg ten nie tylko nadaje jej ładny kształt, ale także pobudza do bujniejszego kwitnienia.

Odporność na suszę i odstraszanie komarów

Jedną z największych zalet lawendy jest jej wyjątkowa odporność na suszę. Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu potrafi przetrwać nawet długie okresy bez podlewania. To idealna roślina dla zapracowanych lub tych, którzy często wyjeżdżają. Lawenda wydziela olejki eteryczne, które nie tylko pięknie pachną, ale także skutecznie odstraszają komary, muchy i mole. Warto posadzić ją w pobliżu miejsc wypoczynkowych – stworzy naturalną barierę przeciwko uciążliwym owadom. Wśród najbardziej polecanych odmian na taras warto wymienić:

• Lawendę wąskolistną – najbardziej odporna na mróz
• Lawendę francuską – o charakterystycznych „uszkach” na kwiatach
• Lawendę hiszpańską – wcześniej kwitnąca niż inne odmiany

Z czym łączyć lawendę w kompozycjach?

Lawenda doskonale komponuje się z wieloma roślinami, tworząc harmonijne i praktyczne zestawienia. Najlepszymi towarzyszami dla lawendy są rośliny o podobnych wymaganiach – lubiące słońce i dobrze przepuszczalną glebę. Świetnie wygląda w połączeniu z różami, których kolory pięknie kontrastują z jej fioletem. Inne dobre połączenia to:

Pamiętaj, że lawenda nie lubi towarzystwa roślin wymagających częstego podlewania – nadmiar wilgoci może prowadzić do gnicia jej korzeni. Warto też unikać sadzenia jej z gatunkami silnie się rozrastającymi, które mogłyby ją zagłuszyć.

Rośliny na słoneczny taras – co posadzić?

Jeśli Twój taras jest wystawiony na działanie intensywnych promieni słonecznych przez większość dnia, wybór roślin wymaga szczególnej uwagi. Gatunki odporne na upały i suszę będą najlepszym rozwiązaniem, zapewniając piękny wygląd przestrzeni nawet w najgorętsze dni. Warto postawić na rośliny o grubych liściach lub woskowatej powłoce, które naturalnie chronią się przed utratą wody. Pamiętaj, że nawet najbardziej odporne rośliny potrzebują odpowiedniego podłoża – przepuszczalna gleba z dodatkiem żwiru lub keramzytu zapobiegnie gniciu korzeni podczas intensywnego podlewania.

Osteospermum – afrykańskie stokrotki

Osteospermum, znane również jako afrykańska stokrotka, to idealny wybór dla miejsc mocno nasłonecznionych. Te urocze kwiaty pochodzące z Afryki Południowej mają niezwykłą zdolność zamykania płatków nocą i podczas pochmurnych dni, otwierając się ponownie, gdy tylko pojawi się słońce. Ich wyjątkowa budowa liści pozwala na efektywne magazynowanie wody, co czyni je wyjątkowo odpornymi na upały. Wśród zalet osteospermum warto wymienić:

• Długi okres kwitnienia – od wiosny do późnej jesieni
• Różnorodność kolorów – od białych przez żółte po fioletowe i różowe
• Minimalne wymagania pielęgnacyjne – wystarczy umiarkowane podlewanie

„Afrykańskie stokrotki to jedne z nielicznych roślin, które kwitną najobficiej właśnie w pełnym słońcu – im więcej promieni słonecznych, tym więcej pojawia się kwiatów.”

Begonia stale kwitnąca – odporność na upały

Begonia stale kwitnąca to kolejna roślina, która doskonale radzi sobie w słonecznych miejscach. Jej mięsiste liście i grube łodygi magazynują wodę, co pozwala przetrwać nawet długie okresy bez deszczu. Nazwa nie jest przypadkowa – begonia rzeczywiście kwitnie nieprzerwanie od wiosny do pierwszych przymrozków, tworząc barwne kobierce wokół tarasu. Warto zwrócić uwagę na:

• Regularne podlewanie – choć roślina jest odporna, brak wody może ograniczyć kwitnienie
• Żyzne podłoże – warto dodać kompostu przed sadzeniem
• Odpowiednie rozstawienie – zbyt gęste sadzenie zwiększa ryzyko chorób grzybowych

Begonie występują w trzech podstawowych kolorach: białym, różowym i czerwonym, co pozwala tworzyć harmonijne kompozycje kolorystyczne. Świetnie prezentują się zarówno posadzone bezpośrednio w gruncie, jak i w donicach ustawionych na tarasie.

Rośliny w donicach – praktyczne rozwiązania

Donice to idealne rozwiązanie dla osób, które chcą mieć elastyczność w aranżacji przestrzeni wokół tarasu. Możesz je przestawiać w zależności od pory roku, zmieniając charakter miejsca wypoczynkowego. Rośliny w donicach mają też tę zaletę, że możesz kontrolować jakość podłoża, co jest szczególnie ważne dla gatunków o specyficznych wymaganiach. Wybierając donice, zwróć uwagę na ich rozmiar – większe rośliny potrzebują odpowiednio dużych pojemników, aby ich korzenie miały miejsce do rozwoju. Materiał również ma znaczenie – ceramiczne donice lepiej chronią przed przegrzaniem, podczas gdy plastikowe są lżejsze i łatwiejsze w przenoszeniu.

Żurawki – ozdobne liście w doniczkach

Żurawki to wyjątkowo dekoracyjne rośliny, które zachwycają nie kwiatami, ale różnobarwnymi liśćmi. Ich paleta kolorystyczna obejmuje odcienie od głębokiej purpury przez limonkową zieleń po srebrzyste tony. To idealny wybór dla tych, którzy chcą stworzyć efektowną kompozycję nawet w półcieniu. Żurawki najlepiej czują się w donicach z żyzną, przepuszczalną ziemią – ważne, aby podłoże było stale lekko wilgotne, ale nie mokre. Wśród najpopularniejszych odmian warto wymienić:

• ’Palace Purple’ – o intensywnie bordowych liściach
• ’Lime Marmalade’ – cytrynowożółte liście z delikatnym różowym nalotem
• ’Silver Scrolls’ – srebrzyste liście z ciemnym unerwieniem

Żurawki świetnie komponują się z innymi roślinami o podobnych wymaganiach – np. z funkiami lub paprociami. Pamiętaj, że zimą warto zabezpieczyć donice, ponieważ korzenie żurawek są wrażliwe na mróz.

Trawy ozdobne – nowoczesny akcent

Trawy ozdobne to must have nowoczesnych aranżacji tarasowych. Ich zwiewne, delikatne źdźbła wprowadzają ruch i naturalny urok do przestrzeni. W donicach szczególnie dobrze prezentują się wyższe gatunki, które tworzą efektowne, pionowe akcenty. Do najłatwiejszych w uprawie należą:

• Miskant chiński – tworzy gęste kępy i pięknie się kołysze na wietrze
• Rozplenica japońska – charakterystyczne puszyste kwiatostany
• Kostrzewa sina – srebrzystoniebieskie kępki, zimozielona

Trawy ozdobne są wyjątkowo mało wymagające – potrzebują głównie słońca i umiarkowanego podlewania. W donicach warto zapewnić im drenaż na dnie, aby uniknąć zastoju wody. Co kilka lat warto je odmładzać przez podział kęp – to pobudzi je do bujniejszego wzrostu. W wysokich, prostych donicach tworzą minimalistyczne, a jednocześnie bardzo efektowne kompozycje.

Zimozielone rośliny przy tarasie – całoroczna dekoracja

Zimozielone rośliny to idealne rozwiązanie dla tych, którzy chcą cieszyć się zielenią przez cały rok. W przeciwieństwie do gatunków sezonowych, nie tracą one liści na zimę, zachowując dekoracyjny wygląd nawet w mroźne dni. Przy tarasie szczególnie dobrze sprawdzają się krzewy o zwartym pokroju, które nie wymagają częstego przycinania. Ich dodatkową zaletą jest to, że często pełnią funkcję naturalnych parawanów, chroniąc przestrzeń wypoczynkową przed wzrokiem sąsiadów i wiatrem. Wśród zimozielonych roślin znajdziesz zarówno gatunki iglaste, jak i liściaste, co daje szerokie możliwości aranżacyjne.

Bukszpan – elegancja i łatwa formowanie

Bukszpan to klasyk wśród roślin zimozielonych, który od wieków zdobi ogrody i tarasy. Jego niewątpliwą zaletą jest możliwość formowania w różne kształty – od prostych kul po skomplikowane figury geometryczne. To roślina wyjątkowo wytrzymała, która dobrze znosi zarówno mrozy, jak i letnie upały. Bukszpan preferuje:

• Stanowiska półcieniste – choć poradzi sobie też w pełnym słońcu
• Przepuszczalną glebę – nie lubi zastojów wody
• Dwa cięcia w roku – wiosną i pod koniec lata

Warto pamiętać, że młode przyrosty bukszpanu są wrażliwe na mróz, dlatego w chłodniejszych regionach warto okrywać roślinę na zimę. Świetnie komponuje się z różami i lawendą, tworząc eleganckie, stylowe zestawienia.

Cis pospolity – naturalny żywopłot

Cis pospolity to jedna z najbardziej uniwersalnych roślin na żywopłoty wokół tarasu. Jego ciemnozielone igły i czerwone owoce (u odmian żeńskich) dodają przestrzeni naturalnego uroku. To roślina wyjątkowo długowieczna – niektóre okazy żyją nawet kilkaset lat! Wśród zalet cisa warto wymienić:

Pamiętaj, że wszystkie części cisa (oprócz osnówek owoców) są trujące – to ważne, jeśli masz małe dzieci lub zwierzęta. Warto wybierać odmiany kolumnowe, które zajmują mniej miejsca, np. 'Fastigiata’ czy 'David’.

Aromatyczne rośliny przy tarasie – relaks i użytkowość

Otaczając taras roślinami o przyjemnym zapachu, tworzysz nie tylko piękną dekorację, ale też naturalną strefę relaksu. Zapachowe gatunki działają jak aromaterapia na świeżym powietrzu, pomagając się odprężyć po ciężkim dniu. Warto wybierać rośliny, które pachną o różnych porach dnia – niektóre uwalniają olejki eteryczne w pełnym słońcu, inne wieczorem. Lawenda, jaśmin czy maciejka to tylko kilka propozycji, które warto rozważyć. Pamiętaj, że intensywnie pachnące rośliny najlepiej sadzić w miejscach, gdzie często przebywasz – przy leżakach czy stoliku kawowym.

Zioła w donicach – praktyczne i pachnące

Zioła to idealne połączenie urody i użyteczności. Posadzone w donicach przy tarasie nie tylko pięknie pachną, ale też są zawsze pod ręką, gdy potrzebujesz świeżych przypraw. Rozmaryn, tymianek i mięta to podstawowa trójka, która sprawdzi się w każdej kuchni. Warto postawić na różne odmiany – np. mięta czekoladowa czy cytrynowa, które wprowadzą dodatkowe nuty zapachowe. Zioła najlepiej rosną w słonecznych miejscach, w przepuszczalnej ziemi. Pamiętaj o regularnym przycinaniu – to pobudzi je do rozkrzewiania i zapobiegnie kwitnieniu, które często pogarsza smak liści.

Maciejka – wieczorny zapach w ogrodzie

Maciejka, znana też jako lewkonia długopłatkowa, to roślina o magicznej właściwości – jej drobne, niepozorne kwiaty uwalniają intensywny zapach dopiero wieczorem. To idealny wybór dla osób, które lubią spędzać letnie wieczory na tarasie. Maciejka potrzebuje słonecznego stanowiska i żyznej, przepuszczalnej ziemi. Warto ją regularnie podlewać, szczególnie w upalne dni. Jej delikatne, liliowe kwiatki tworzą urocze kobierce – można ją sadzić zarówno w gruncie, jak i w donicach. Pamiętaj, że to roślina jednoroczna, więc co wiosnę trzeba wysiać ją na nowo.

Wnioski

Wybierając rośliny na taras, kluczowe jest dopasowanie gatunków do warunków panujących w danym miejscu – nasłonecznienia, rodzaju gleby i stopnia osłonięcia od wiatru. Warto łączyć rośliny o różnych okresach kwitnienia, by cieszyć się pięknym otoczeniem przez cały rok. Donice dają dużą elastyczność w aranżacji, pozwalając na kontrolę jakości podłoża i łatwe przestawianie kompozycji. Rośliny zimozielone gwarantują całoroczną dekorację, podczas gdy gatunki aromatyczne tworzą przyjemną strefę relaksu. Pamiętaj, że niektóre rośliny mogą pełnić dodatkowe funkcje – odstraszać owady czy tworzyć naturalne parawany.

Najczęściej zadawane pytania

Jakie rośliny wybrać na bardzo nasłoneczniony taras?
Afrykańskie stokrotki, lawenda, rozchodniki i trawy ozdobne to gatunki, które najlepiej radzą sobie z intensywnym słońcem. Ich grube liście lub woskowata powłoka chronią przed nadmierną utratą wody.

Czy można zmienić kolor hortensji?
Tak, poprzez zmianę odczynu gleby. Niebieskie hortensje wymagają kwaśnego podłoża (pH 4,5-5,5), podczas gdy różowe preferują glebę o odczynie obojętnym (pH 6,0-6,5). Proces zmiany koloru może trwać cały sezon.

Jakie rośliny odstraszają komary?
Lawenda, pelargonie i kocimiętka wydzielają olejki eteryczne, które skutecznie odstraszają komary. Warto posadzić je w pobliżu miejsc wypoczynkowych na tarasie.

Czy rośliny w donicach wymagają specjalnej pielęgnacji?
Tak, rośliny w donicach potrzebują regularnego podlewania i nawożenia, ponieważ mają ograniczoną ilość podłoża. Warto też zapewnić im dobry drenaż i odpowiednio duże pojemniki.

Jakie rośliny są najmniej wymagające?
Konwalie, trawy ozdobne i sukulenty należą do gatunków najbardziej samowystarczalnych. Wymagają minimalnej pielęgnacji, a jednocześnie efektownie wyglądają.